Zdzisław Beksiński, P4, 1998

92,0 x 88,0cm - olej, płyta pilśniowa sygn. na odwr. na płycie: P4 [w ramce] | BEKSIŃSKI | 1998

na odwrocie śr. nalepka z informacją jak przechowywać i konserwować obraz, p.g. ślad pieczątki wywozowej.

 
Obraz reprodukowany i opisany:


– Zdzisław Beksiński, BOSZ Olszanica 1999, s. 135, il. barwna.

 

Malarstwo Zdzisława Beksińskiego charakteryzowała skłonność do powtarzania i przetwarzania tych samych motywów. Nie wynikała ona jednak z chęci przekazania symbolicznych komunikatów, lecz z fascynacji ich „uniwersalnością“. Źródłem twórczych poszukiwań i improwizacji była przede wszystkim postać ludzka. Specyfikę jej niezwykłych przedstawień charakteryzował Wiesław Banach: Wariacje na temat figury ludzkiej są obecne w całej twórczości artysty (...) Ich struktura najczęściej składa się z kości, „obłażącej“ skóry lub draperii. Czasami skonstruowane są dosłownie ze śmieci. Odgrywają swoją niemą rolę bez cech indywidualizmu, bez odniesień portretowych. Figura ludzka w całej sztuce Beksińskiego jest właściwie fantomem. Człowiek jawi się jako dziwaczny manekin, kukła, która swoim gestem i postawą wyraża najczęściej cierpienie lub samotność, jest jednak tak oderwana od realnego ciała, że nie może odzwierciedlać jego udręk fizycznych. Nawet w aktach erotycznych mamy bardziej wykrzyczany duchowy aspekt „przedstawienia“ niźli jego fizyczność. Często takie udręczone i zdeformowane figury interpretowane są przez widzów jako trupy czy upiory. W okresie fantastycznym rzeczywiście nieraz grają taką rolę, najczęściej jednak w sposób przewrotny, na zasadzie persyflażu. Irytują, prowokują, sugerują kiczowaty spektakl z wampirami. Przewrotność Beksińskiego rzadko odczytywana była przez widzów tak, jak życzyłby sobie tego artysta. Niezgodnie z jego zamiarem widziano w tym tanią pseudoliteracką zabawę w sztukę. (W. Banach, Figura [w:] Zdzisław Beksiński 1929-2005, BOSZ Olszanica, 2021, s. 76-78)

W prezentowanym obrazie, obecność postaci sugeruje jedynie zarys monumentalnego, zdeformowanego ciała, widoczny spod warstwy materiału o strukturze gęstej, pajęczej sieci. Niczym pomnik dominuje w rozległym, apokaliptycznym krajobrazie – ulubionej scenerii twórcy.

 



♣ do wylicytowanej ceny oprócz innych kosztów zostanie doliczona opłata wynikająca z prawa twórcy i jego spadkobierców do otrzymania wynagrodzenia zgodnie z Ustawą z dnia 4 lutego 1994 roku - o prawie autorskim i prawach pokrewnych (droit de suite).

Zdzisław Beksiński (Sanok 24 II 1929 - Warszawa 21 II 2005) studiował w latach 1947-1952 na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej. Był artystą samoukiem, który osiągnął niekwestionowaną pozycję w polskiej sztuce współczesnej, potwierdzoną obecnością jego prac na prestiżowych wystawach i w kolekcjach muzealnych. Początkowo zajmował się fotografią, którą interesował się od lat studenckich, po 1956 zyskując uznanie jako twórca fotogramów o estetyce opartej o efekty fakturowe. W latach 1958-1962 tworzył abstrakcyjne obrazy-reliefy o bogatej fakturze, głównie metalowe, będące odmianą malarstwa materii. Pod koniec tego okresu powstawały ażurowe formy o kształtach figur i pełnoplastyczne rzeźby w metalu. Kolejnym etapem jego twórczości były lata 1962-1974, kiedy poświęcał się głównie rysunkowi. W latach 60. rysował piórkiem i tuszem figuralne kompozycje odznaczające się karykaturalną deformacją postaci. Od końca lat 60. tworzył rysunki węglem i kredkami, będące monochromatyczną odmianą jego równoległej twórczości malarskiej. Od 1974 zajmował się niemal niepodzielnie malarstwem. Jego charakterystyczny styl bazował na perfekcji technicznej, której towarzyszyła niezwykłość wizji. Malował świat po katastrofie, naznaczony piętnem śmierci i rozpadu. Jego obrazy zaludniają postaci i stwory o ludzkich wprawdzie bądź zwierzęcych kształtach, lecz o cechach fantomów, automatów lub rozpadających się trucheł. Artysta nie nadawał swym obrazom i rysunkom tytułów (poza porządkującymi symbolami), akcentując w ten sposób swój brak zainteresowania dla literackiej strony przedstawień. Sam mówił, że malując całkowicie poddaje się wizji, „fotografuje“ ją. W ostatnich latach włączył do swego warsztatu artystycznego elektroniczne techniki generowania obrazu, które wykorzystywał do tworzenia komputerowych fotomontaży. Sztuka Beksińskiego, wielokrotnie wystawiana i omawiana, budzi skrajne emocje wśród znawców i publiczności.
Największa, systematycznie uzupełniana kolekcja jego prac w kraju znajduje się w Muzeum Historycznym w Sanoku, za granicą - w Paryżu, w posiadaniu Piotra Dmochowskiego, który od 1983 kolekcjonuje prace i promuje twórczość artysty. Zorganizował on wystawy indywidualne Beksińskiego m.in. w Galerie Valmay w Paryżu w 1985, 1986 i 1988 oraz stałą ekspozycję we własnej Galerie Dmochowski - Musée-galerie de Beksiński, istniejącej w latach 1989-1996. Jego też nakładem ukazały się monumentalne albumy artysty w 1988 i 1991.
W Polsce monografię Beksińskiego pióra Tadeusza Nyczka opublikowały Arkady w 1989 (II wydanie w 1992). Wiosną 2005 roku w Pałacu Opatów w Gdańsku Oliwie miała miejsce duża wystawa obrazów Beksińskiego, a dyrektor Muzeum w Sanoku Wiesław Banach wydał obszerną monografię artysty.

Od października 2016 w Nowohuckim Centrum Kultury w Krakowie na stałe zagościła wystawa 250 prac (obrazów, rysunków, fotografii) Zdzisława Beksińskiego z prywatnej kolekcji Anny i Piotra Dmochowskich. Natomiast od czerwca 2021 stała wystawa 30 obrazów Beksińskiego z kolekcji Dmochowskich prezentowana jest również w Muzeum Archidiecezji w Warszawie.

(zdjęcie:  Piotr Dmochowski, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8960820 )